پس انداز در خانواده های ایرانی چه شد؟
به گزارش انتخاب، هرکشوری برای ارتقای تولید و رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی نیازمند به سرمایه‌گذاری است. شرط لازم برای سرمایه‌گذاری، پس انداز، انباشت سرمایه و مهیاسازی بستر فرهنگی به همراه تقویت روحیه کارآفرینی در جامعه است.
در واقع با توجه به مقوله توسعه فرهنگ پس‌انداز می توان به شاخص‌های رشد و توسعه که از طریق تغییر در روند تولید، بهره‌وری و توان‌افزایی فنی و صنعتی در عرصه اقتصادی حاصل می‌شود، دست یافت. ایران یکی از معدود کشورهایی است که در آن مردم و مسئولان نقش فرهنگ را در زمینه‌های مختلف و مشکلات گوناگون جامعه، بسیار پررنگ تلقی می‌کنند؛ به طوری‌که مردم و مسئولان کشوری در مواجهه با مشکلات مختلف اجتماعی و اقتصادی، فقر فرهنگی را به عنوان ریشه اصلی ناهنجاری‌ها و مشکلات موجود در جامعه معرفی می‌کنند. بنابراین فرهنگ مجموعه‌ای از باورها، آیین‌ها و آداب و رسوم و ارزش‌های حاکم در جامعه است که برقراری ارتباط و تعامل میان افراد را بیان می‌کند. این گزارش درصدد است که عوامل موثر برای تامین مالی سرمایه‌گذاری را با نگرش به فرهنگ پس‌انداز، به صورت پس انداز اختیاری و اجباری و نیز عوامل موثر بر رابطه فرهنگ پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در تولید را در اقتصاد ایران بررسی کند.
نقش فرهنگ پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در تولید
پس‌انداز یک مفهوم گسترده و ریشه‌دار اجتماعی – اقتصادی است به طوری‌که از اصلی‌ترین بحث‌های اقتصادی به شمار می رود. زیرا از نیروهای تولیدی و شرایط مصرف و توزیع گذشته به دست آمده و به نیروی جهت حرکت نظام و کارکرد و ساز و کار آن تبدیل می‌شود. به طورکلی پس‌انداز یکی از ساختارهای اساسی نظام اقتصادی است که نقش آن در ایجاد تعادل در اقتصاد ملی بسیار ضرورت دارد. کنار گذاشتن بخشی از مصرف به معنای به وجود آمدن پس‌انداز و تبدیل آن به سرمایه‌های تولیدی، برای حفظ سطح رفاه موجود و دستیابی به سطح رفاه بالاتر، امری ضروری است به طوری که در کشورهای توسعه نیافته مشکل کمبود پس‌انداز موضوعی است که غالب صاحب نظران، برآن به عنوان یکی از عوامل محدودکننده رشد اقتصادی تاکید دارند.
براساس فرضیه مصرف و نرخ پس انداز، عواملی مانند درآمد سرانه، رشد اقتصادی، میزان ثروت، متوسط سن بازنشستگی، توزیع سنی جامعه، تعداد افراد خانوار، امید به زندگی، سهم نیروی کار در جمعیت و سهم شاغلین به جمعیت، بر پس‌انداز موثر است که عواملی چون بار تکفل، تورم، نرخ واقعی بازده، رفتار شرکت‌ها نسبت به سود انباشته و توزیع سود، کسری بودجه دولت، تامین اجتماعی، بیمه، رفتار اجتماعی نسبت به ارثیه، ثبات اقتصادی، ترکیب ساختاری بخش های اقتصادی کشور، قوانین مالیاتی، قیمت انرژی، خصوصیات فرهنگی جامعه، توزیع درآمد و سطح حداقل معاش از جمله عواملی هستنند که بر روی نرخ پس انداز نیز موثر است. پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در دنیای واقعی، مقولاتی جدا از هم نیستند. به عبارتی همان کالاها و خدماتی که بر اثر خودداری افراد جامعه از خرج کردن همه درآمد یا بر اثر پس انداز به مصرف نرسیده است، تبدیل به سرمایه‌گذاری می شود.
پس انداز اختیاری و اجباری
پس‌انداز اختیاری و پس انداز اجباری از روش‌های تامین منابع برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. پس‌انداز اختیاری سالم‌ترین و بهترین روش برای تامین مالی سرمایه‌گذاری است. در واقع پس‌انداز اختیاری بیانگر آن است که جامعه براساس ترجیحات، بین مصرف حال و آینده به رغبت و میل خود، بخشی از درآمد را به مصرف نرسانده و پس‌انداز می‌کند. این نوع پس‌انداز در کشورهای توسعه‌یافته با بازارهای مالی کارا، می‌تواند به راحتی وارد بورس اوراق بهادار شود و به عنوان منابع مالی در گسترش تشکیلات اقتصادی جامعه به کار رود، اما در اقتصادهای نه چندان توسعه‌یافته، پس‌اندازها به صورت محدود جذب شبکه بانکی شده و یا به صورت کالاهایی همچون طلا و جواهرات یا کالاهای بادوام دیگری نگهداری می‌شوند. در یک اقتصاد سالم و کارا، کافی بودن این نوع پس‌انداز می‌تواند باعث رشد اقتصادی مثبت و پایدار شود، بنابراین پس‌انداز اختیاری از منابع مهم مالی برای تشکیل سرمایه به شمار می‌رود.
به گزارش اقتصاد آنلاین، پس‌انداز اجباری با استفاده از ابزارهای در دست دولت صورت گرفته یا ناشی از تصمیمات دولت است و از ترجیحات افراد جامعه نشات نمی‌گیرد، بنابراین سیاست‌های دولت ممکن است مصرف‌کنندگان و پس اندازکنندگان را مجبور کرده که از خرید برخی کالاها و خدمات چشم پوشی کنند. به طور حتم شناخت این عوامل و اتخاذ سیاست‌های مناسب به خصوص برای کشورهای در حال توسعه همچون ایران که جریانات نقل و انتقال سرمایه اعم از خارجی و داخلی به علت وجود مشکلات ساختاری به کندی انجام می‌پذیرد، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
رابطه فرهنگ پس انداز و سرمایه گذاری در ایران
در ایران نرخ سود واقعی منفی باعث کاهش پس‌اندازها و کاهش حجم واسطه گری شبکه بانکی در فرآیند جذب و تخصیص اعتبارات می شود. به عبارتی منفی بودن سود واقعی از یک سو باعث کاهش انگیزه در افراد برای پس انداز خواهد شد و از سوی دیگر باعث خروج سپرده‌های بانکی از سیستم بانکی می‌شود. همچنین بازار سرمایه ایران به دلیل ضعف ساختار و عدم کارایی، توان جذب پس‌اندازهای سرگردان را ندارد. در نتیجه این پس‌اندازها به سمت بازارهای غیررسمی یعنی خرید و فروش دارایی‌هایی چون زمین و مسکن سوق پیدا می‌کند که این امر تشدید نرخ تورم را در پی خواهد داشت، بنابراین تشدید نرخ تورم باعث کاهش پس‌انداز ملی شده و سرمایه‌گذاری و متناسب با آن رشد اقتصادی را کاهش خواهد داد. لذا کاهش رشد اقتصادی نیز بر نرخ پس‌انداز اثر منفی دارد و این چرخه ادامه پیدا می کند.
تجردگرایی مانع رشد اقتصادی
به نظر می‌رسد که برای رواج فرهنگ پس‌انداز در کشور باید علاوه بربررسی‌های لازم در زمینه شاخص‌های کلان اقتصادی، آموزش‌های کافی نیز در این زمینه به افراد داده شود. در این راستا امان ا… قرایی مقدم، استاد دانشگاه با تکیه بر دیدگاه اقتصاد اجتماعی در خصوص فرهنگ پس‌انداز، می‌گوید: اقتصاد کشور به طور مستقیم، به اقتصاد خانواده و ازدواج بستگی دارد، به عبارتی اقتصاد خانواده به معنای اقتصاد جامعه است.
اقتصاد در خانوار برخلاف خانواده که شامل زن و شوهر و فرزندان است شکوفا نمی‌شود، زیرا درخانواده زن و مرد به دلیل آینده‌نگری و دوام زندگی از ولخرجی و یا بدخرجی پرهیز کرده و اقدام به پس‌انداز می‌کنند در حالی که درخانوار به دلیل تجرد و نبود احساس مسئولیت، پس‌اندازی صورت نمی‌گیرد. بنابراین با پس انداز، اقتصاد کشور و جامعه به تدریج شکوفا می‌شود. براساس دیدگاه جامعه‌شناسان لازمه شکوفایی اقتصاد جامعه گسترش فرهنگ ازدواج است، بنابراین هر پس‌اندازی که درخانواده صورت می‌گیرد به معنای سرمایه‌گذاری در جامعه است. اما لازم به ذکر است که هزینه زندگی افراد مجرد هم باعث شکوفایی اقتصاد در راستای کمک به تولید داخلی، کار و اشتغال خواهد شد.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: براساس دیدگاه ماکس وبر، دانشمند آلمانی، ذهنیت پس انداز و درست مصرف کردن باعث شکوفایی اقتصاد می‌شود به طوری‌که به عقیده پروتستان‌ها باید در این دنیا زندگی کرد و برای بهتر زندگی کردن باید کار و تلاش صورت گیرد، اما نباید تمام ثمره کار و تلاش هزینه شود بلکه افراد باید به سرمایه‌گذاری اقدام کنند، این دیدگاه باعث شد که پروتستان‌ها بر خلاف کاتولیک‌ها به سرمایه‌گذاری روی آورند، اما کاتولیک‌ها معتقد بودند که این دنیا محل گذر است، بنابراین سرمایه‌گذاری ضرورتی ندارد. دیدگاه متفاوت پروتستان‌ها و کاتولیک‌ها باعث شد که امروز پروتستان‌ها در اروپا از کاتولیک‌ها پیشرفته تر باشند، بنابراین پس‌انداز در نظام خانواده نقش مستقیمی در آینده بهتر زندگی اجتماعی دارد.
قرایی مقدم با اشاره به این‌که در حال حاضر حدود 13 میلیون نفر جوان به صورت مجرد زندگی می‌کنند و تجردگرایی مانع رشد اقتصادی کشوراست، تصریح کرد: گسترش ازدواج و تشکیل خانواده باعث رشد پس‌انداز و شکوفایی اقتصاد خواهد شد. بنابراین لازمه شکوفایی اقتصاد، تشکیل خانواده است و دولت به منظور رشد و شکوفایی اقتصادی باید به تشکیل خانواده با تخصیص تسهیلات کافی با نرخ بهره پایین، تامین مسکن جوانان و ایجاد شغل مناسب کمک کند. در این زمینه پس انداز در بانک و بورس نسبت به پس‌انداز سکه و طلا در خانه ارجحیت دارد. پس‌انداز سکه و طلا به ضرر جامعه تمام می‌شود.
به عبارتی نگهداری پول به صورت راکد ،خیانت به اقتصاد کشور است، زیرا با پس‌انداز سکه و طلا سرمایه‌گذاری صورت نگرفته و پول از چرخه تولید خارج می‌شود به دنبال آن نرخ بیکاری، فقر و انواع آسیب‌های اجتماعی از جمله تاخیر در ازدواج و تشکیل خانواده افزایش پیدا می‌کند، اما پس‌انداز در بانک و بورس باعث گردش پول و ایجاد شغل خواهد شد و افزایش اشتغال هم باعث تشکیل خانواده و به دنبال آن شکوفایی اقتصاد می‌شود.
کلام آخر در اهمیت پس‌انداز
اهمیت مقوله پس انداز در دیدگاه های اقتصاددانان بسیار مشهود است. شاید بتوان گفت که تمام اقتصاددانان برجسته دنیا افزایش پس‌انداز را عامل اصلی دستیابی به رشد و توسعه تلقی کرده و کمبود پس‌انداز را مشکل اصلی و مانع مهم عدم توسعه کشورهای توسعه‌یافته می دانند؛ بنابراین تلاش در جهت افزایش نرخ پس‌انداز برای دستیابی به توسعه اقتصادی امری ضروری است. نگاهی به گذشته کشورهای توسعه یافته یا کشورهای درحال توسعه پیشرو، نشان می‌دهد هیچ نشانی از تلاش برای تغییر ساختارهای فرهنگی وجود ندارد. به عبارتی توسعه فرهنگی موضوعی نیست که بتوان آن را به عنوان شروط لازم بروز رفتارهای مطلوب اقتصادی تلقی کرد، بلکه این نظام انگیزشی هر جامعه است که پایه ها و اصول رفتاری آحاد اقتصادی یک جامعه را تولید می کند.
منبع:سایت بیتوته
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.